Sermaye Piyasası Kurul Karar Organı’nın 1484 sayılı İlke Kararı Yayımlanmıştır

2 Temmuz 2024 tarihli 32590 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 7518 sayılı Sermaye Piyasası Kanununda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun’un ve ardından 2 Temmuz 2024 tarihli Sermaye Piyasası Kurulu (“Kurul”) duyurusunun yayımlanması ile birlikte, Türk mevzuatında kripto varlıklara ilişkin paydaşlar tarafından alınması gereken aksiyonlar ve ilgili tarihler belirtilmiştir.

Sermaye Piyasası Kurul Karar Organı’nın 19 Eylül 2024 tarihli İlke Kararı (“İlke Kararı”) ile, uygulamada çok çeşitli varlıkların bulunması, bu varlıkların listelenmesi gereken kripto varlıklar kapsamına girip girmediklerinin değerlendirilmesi, kripto varlık kapsamına giren varlıklara ilişkin müşteriler tarafından çeşitli yöntemlerle verilen talimatların düzenlenmesi ve platformların çeşitli duyuru faaliyetleri ile yatırımcıların korunmasına yönelik hususların düzenlenmesi gerekliliği göz önünde bulundurularak geçiş sürecine ilişkin temel esaslar belirtilmiştir.

12 maddeden oluşan ve kurum ve kuruluşların kripto varlıklara ilişkin diğer mevzuattan kaynaklanan görev ve yetkilerinin saklı olduğunun tekrar altını çizen İlke Kararı’nda aşağıdaki hususlara değinilmiştir:

Sermaye Piyasası Kanunu (“Kanun”) kapsamında, müşterilerin kripto varlıklarının müşterilere ait cüzdanlarda tutulmasının esas olduğu, müşterilerin kendi cüzdanlarında tutmak istemedikleri kripton varlıkların ise BDDK tarafından uygun görülen bankalarca veya kripto varlık saklama hizmeti sunma konusunda yetkilendirilmiş diğer kuruluşlarca saklanabileceği; nakitlerin ise bankalarda tutulacağı belirtilmektedir. Kripto varlık hizmet sağlayıcıların mal varlığından ayrı olan ve ayrı tutulan müşterilere ait nakitler ile kripto varlıklara ilişkin olarak tüm fon akışının nakitten ayrıştırılması ve banka ile diğer yetkili kuruluşlar üzerinden kayıtlı şekilde gerçekleştirilmesini teminen ve uygulamaya dönük iki temel kural belirtilmiştir:
- Müşteriler adına açılacak hesapların açıkça platform müşterisine ait olduğu belirtilecek olup ilgili hesapların amacı dışında kullanımı yasaklanmıştır.
- Platform müşterilerinin nakit transferleri, yalnızca bankalar ve diğer yetkili kuruluşlar aracılılığıyla yapılabilecektir. Platformlarca müşteri nakitlerinin elden alınması, teslim edilmesi ve platform nezdinde saklanması yasaklanmıştır.
Müşteri emirlerinin, Kurul’a ilgili platform tarafından bildirilen internet sitesi, mobil uygulama ya da platformun yetkili personeli kayıtlı telefonu üzerinden alınması zorunlu olup, farklı sosyal medya platformları aracılığı ile alınması yasaklanmıştır. İzin verilen yöntemlere ilişkin tutulan her türlü veri ve kaydın değiştirilemez ve tahrif edilemez şekilde 8 Kasım 2024 tarihinden itibaren tutulması zorunlu tutulmuştur.
- Bu noktada farklı kurumlarla iş birliği veya farklı kurum arayüzleri üzerinden işlem akışı sağlayan platformların durumu, her somut olay özelindeki arayüz tasarımına, veri akışına ve ilgili internet sitesi ile mobil uygulamaya göre ayrıca incelenmelidir. Bu kuralın müşteriyi koruyan yanı göz önünde bulundurulduğunda, kural olarak Kurul’a bildirilmemiş bir internet sitesi ya da mobil uygulama üzerinden arayüz ya da API bağlantısı yoluyla dahi olsa müşteri emirleri alınmamalıdır.
İzin verilen ortam ve yöntemler haricinde döviz bürosu benzeri gibi tezgâh üstü ya da alternatif dijital kanallardan çalışmak suretiyle kripto varlık alım satım, ilk satış, dağıtım, takas, transfer ve ilgili saklama işlemleri ile müşterilerin kripto varlıklarının nakde çevrilmesi ve tersi işlemlerin düzenli uğraşı, ticari veya mesleki faaliyet olarak icra edilmesi durumları izinsiz kripto varlık hizmet sağlayıcılığı olarak değerlendirilecek ve Kanun’da belirtilen yaptırımlara tabi olacaktır.
Nitelikli fikri tapular (“NFT”) ve sadece sanal oyunlarda unsurlar oluşturmak ya da temin etmek amacıyla kullanılan kripto varlıkların Kanun’da belirtilen listeleme esasları dışında olduğu belirtilmiştir. Yalnızca bu kripto varlıkların alım-satım, ilk satış, dağıtım, takas, transfer ve saklama işlemlerini gerçekleştirenler hakkında Kanun hükümleri uygulanmamaktadır. Bununla birlikte, Kurul’un 2 Temmuz 2024 tarihli duyurusu kapsamında yayınlanan Faaliyette Bulunanlar Listesi’nde yer alan platformların, ilgili 1484 sayılı İlke Karar’ın yayımlanmasının ardından bu varlıkları işleme konu etmeleri durumunda Kurul’a bildirimde bulunmaları gerekmektedir. Bu varlıklara ilişkin işlemlerin ayrı bir pazarda yapılması, bu işlemlerin yapıldığı ortamlarda “Bu pazarda işlem gören varlıklar 6362 sayılı Sermaye Piyasası Kanun’nun listelenme esasları dışında olup Sermaye Piyasası Kurulu’nun gözetim ve denetimine tabi değildir.” metniyle bilgilendirme yapılması ve söz konusu bilgilendirme mesajının yatırımcı tarafından okunup anlaşıldığının teyit edilmesi zorunlu tutulmuştur. Bu kural ile ilgili olarak şu hususlar göze çarpmaktadır:
- İlk olarak, İlke Kararı ile Kurul’un, Kanun’un kendisine vermiş olduğu ve sermaye piyasası araçlarına özgü haklar sağlayan kripto varlıklar dışında, dağıtık defter teknolojisinin veya benzer bir teknolojik altyapının geliştirilmesi suretiyle oluşturulan, değeri bu teknolojiden ayrıştırılamayan nitelikte olan kripto varlıkların satış ya da dağıtımının, Kanun’un sermaye piyasası araçlarıyla ilgili hükümlerine tabi olmaksızın platformlar nezdinde yapılabilmesi konusunda esaslar belirleyebilme yetkisini NFT’ler ve sadece oyunlara özgülenmiş kripto varlıklar için kullanmadığı görülmektedir.
- İkinci olarak NFT kavramının karşılığı olarak benimsenen “nitelikli fikri tapu” çevirisinin Kanun ile bağlantılı olarak da kullanılmaya başlandığı göze çarpmaktadır. Bu çevirinin isabetliliğine ilişkin çeşitli görüşler mevcut olmakla birlikte, NFT’leri diğer kripto varlıklardan ayıran temel hususun gayri misli olmaları ve niteliklerinin her NFT tipine göre değişiklik gösterebilmesi olduğunun altı çizilmelidir.
- Son olarak, İlke Kararı’nda açıkça belirtilmese de, Kanun’un uygulanmayacağı NFT ve oyuna özgülenmiş kripto varlıkların sermaye piyasası araçlarına özgü haklar sağlamamaları gerekecektir. Kripto varlıkların dinamik doğası itibariyle hem NFT gibi özellikler gösteren hem bir oyun için özgülenmiş hem de sermaye piyasası araçlarına özgü haklar sağlayan kripto varlıkların çıkarılması mümkün olduğundan bu kapsamın incelemesi yine her varlık özelinde ayrıca yapılmalıdır.
Asli faaliyeti platformlara fiyat vermek ve fiyatlar üzerinden işlem gerçekleştirmek olan, Kanun’un platform tanımı kapsamına giren hizmetleri sunmayan kuruluşların faaliyetlerinin bu aşamada platform faaliyeti olarak değerlendirilmediği belirtilmiştir.
- Bu husus aslında Kanun’un bir açıklaması niteliğindedir. Ancak bu tip kuruluşlar, kripto varlıkların işlem döngüsüne çok yakından temas edebildiğinden İlke Kararı ile bu hususun açıkça ortaya konulması faydalı olmuştur.
Doğrudan kullanıcıları arasında kripto varlık alım, satım, takasına imkân sağlayan eşler arası (peer-to-peer) dijital pazar yerlerinde kendi adına ancak başkası hesabına işlem yapılmasının düzenli uğraşı, ticari veya mesleki faaliyet olarak icra edilmesinin, Kanun kapsamında izinsiz kripto varlık hizmet sağlayıcılığı olarak değerlendirilebileceği ve ilgili faaliyetlerde bulunanların 8 Kasım 2024 tarihine kadar faaliyetleri sonlandırmaları gerektiği belirtilmiştir.
Mevcut diğer düzenlemelerle bağlantılı olan bazı kripto varlıkların platformlarda listelenemeyeceği ve kripto varlıkların saklama altyapısının ve rezerv kanıt mekanizmalarının henüz işler hale gelmediği dikkate alınarak bazı dayanak varlıklara dayalı olarak kripto varlık çıkarılamayacağı belirtilmiş; belirtilen iki kapsamda kalan halihazırda listelenmiş olan kripto varlıklarla ilgili olarak da platformlarca yeni satış ve dağıtımın yapılamayacağı; satış ve dağıtımı yapılmış olan varlıkların müşteri talepleri çerçevesinde nakde dönüştürülmesine veya müşteriler arasında transfer edilmesine izin verileceği ifade edilmiştir.
Platformların sunabilecekleri hizmetlere yönelik her türlü yayın, ilan, reklam ve duyuruda objektif olmaları gerektiği belirtilmiştir. Müşterileri yanlış yönlendirebilecek, eksik, yanlış ya da yanıltıcı her türlü yayın ile mevzuatın izin verdiği haller haricinde getiri ve zarara ilişkin garanti taahhütleri yasaklanmıştır.
Müşterilere getiri vaadi içeren, bir ya da birden fazla kripto varlığa yatırıma yönlendiren, herhangi bir yöntemle platforma müşteri kazandıran kişilere veya bu şekilde platforma üye olan kişilere herhangi bir menfaat ya da faydanın sağlandığı promosyon kampanyaları yasaklanmış olup ilgili kampanyaların ilgili İlke Kararı’nın yayımlandığı 19 Eylül 2024 tarihinden itibaren 15 gün içerisinde sonlandırılması
Platformların mevzuat uyarınca Merkezi Kayıt Kuruluşu AŞ’ye yapması gereken veri aktarımı için gerekli entegrasyonların Merkezi Kayıt Kuruluşu AŞ’nin öngöreceği esas ve zaman çizelgesi kapsamında yapılması gerektiği belirtilmiştir.
Platformlar tarafından müşterilerine karşı taraf oldukları işlemlerde, platformların cüzdanlarında var olan kripto varlıklar kadar satış yapılması sınırı getirilmiştir. Müşterilerin birbiriyle eşleşen işlemlerinde ise ilgili hesaplarda ilgili kripto varlıkların bulunması ve transfere ilişkin sorumluluk platformdadır.
Platformların, müşteriye ait kripto varlıklar ve nakit üzerinde kendileri veya üçüncü şahıslar lehine herhangi bir tasarrufta bulunması yasaklanmıştır.
- Bu husus Kanun’da da belirtilen müşterilere ait nakdin ve kripto varlıkların, kripto varlık hizmet sağlayıcıların mal varlığından ayrı olduğu ilkesi ile bağlantılıdır.
- Yine hatırlatılmalıdır ki Kanun uyarınca müşterilerin her ne suretle olursa olsun kripto varlık hizmet sağlayıcıları nezdinde bulunan nakit ve kripto varlıkları, kripto varlık hizmet sağlayıcılarının borçları nedeniyle, kripto varlık hizmet sağlayıcılarının mal varlığı ise müşterilerin borçları nedeniyle kamu alacakları için olsa dahi haczedilemez, rehnedilemez, iflas masasına dâhil edilemez ve üzerlerine ihtiyati tedbir konulamaz.
Platformların, ödünç kripto varlık işlemleri, müşteriye kredi verilmesi sonucunu doğuracak işlemler ile kaldıraçlı işlemler yapmasının yasak olduğu belirtilmiştir. Bu yasak kapsamındaki açık pozisyon ve işlemlerin, müşteri mağduriyeti yaratmayacak şekilde ve uygun bir geçiş sürecinde kapatılması gerekecektir.
Kripto varlıkların müşterilerin kendi cüzdanlarında saklanmadığı durumlarda, müşteri hesaplarında yer alan kripto varlıkların saklandığı, platformlar nezdindeki cüzdanların anahtarlarına ilişkin kontrolün 8 Kasım 2024 tarihine kadar platformlara geçmesi gerektiği ve buna aykırı uygulamaların kripto varlık hizmet sağlayıcılarda zimmet suçu olarak değerlendirileceği belirtilmiştir.

Sermaye Piyasası Kanununda Kripto Varlıklara Yönelik Yapılan Değişiklikler başlıklı daha önceki yazımızı incelemek için, lütfen linke tıklayınız.

Sermaye Piyasası Kurulu, Kripto Varlık Hizmet Sağlayıcıları için Çerçeveyi Çizmeye Devam Ediyor başlıklı daha önceki yazımızı incelemek için, lütfen linke tıklayınız.

Konuya ilişkin daha fazla bilgi almak için, bizimle iletişime geçebilirsiniz.